عکس | بررسی جلسه محرمانه دولت بایدن با سنا/ برجام وارد فاز تازه شد؟

هفته گذشته خبرها از یک جلسه محرمانه با موضوع برجام و با حضور سناتورهای امریکایی حکایت داشت. خبری که این امید را در دل حامیان توافق هسته ای روشن کرد که شاید در آینده نزدیک تصمیمات موثری در خصوص توافق گرفته شود. با این حال سناتور جاش هاولی بعد از حضور در این جلسه گفت که توافق هسته‌ای بالقوه جدیدی موسوم به «کم‌تر در برابر کم‌تر» که در ماه‌های اخیر مطرح شده، در بخشی از جلسه توجیهی که او در آن شرکت کرد، مورد بحث قرار نگرفت و این توافق را رو به فروپاشی توصیف کرد. سناتور تیم کین هم اعتراف کرد که این جلسه فقط در حد به روز رسانی بوده و حرف جدیدی در آن زده نشده است. در ماه های اخیر تهران روابط خود را با ریاض بهبود بخشیده و برخی از تحلیل‌گران انتظار داشتند تا این بهبود در روابط بر روی ارتباط ایران و غرب هم اثر بگذارد. اما ظاهرا این امید بیهوده بوده است.

 

با مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل در مورد وضعیت برجام به گفتگو نشسته‌ایم.

مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل در مورد جلسه محرمانه هفته گذشته در آمریکا با موضوع برجام گفت: جلسه استماع گزارش دولت بایدن در ارتباط با برجام در مجلس سنای آمریکا مقوله ای بود که در ایران به آن اهمیت ویژه‌ای داده شد و به نظر می رسید که ایران تلاش دارد نشان دهد که ماجرای برجام تمام نشده است و به طبع جلسه سناتورها برای گرفتن تصمیمات جدید در این ارتباط است و این تصمیمات معطوف به ورود به مذاکرات مرتبط با برجام است. این برداشت آرزومندانه و خوشبینانه ای بود که در برخی از محافل سیاسی و اقتصادی مطرح شد. اهدافی در پس این دیدگاه وجود دارد که تلاش می‌کند به هر تقدیر وضع موجود را در ارتباط با برجام حفظ کند. من بارها گفته ام که برجام به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک بین ایران و آمریکا که در سال ۲۰۱۵ اجرا شد، ناقص متولد شد و از میان برداشته شد و اگرچه اسم آن وجود دارد و مرگ آن را هیچ‌کدام از طرفین به راحتی نمی پذیرد. با این وجود به نظر می رسد با وجود همه تلاش‌های رسانه‌ای که صورت می‌گیرد، برجام مرده است. ایران برای گریز از کوه سخت تحریم‌ها برجام را در سال ۲۰۱۵ پذیرفت تا از آنها خلاص شود.

او تاکید کرد: امریکایی ها بارها گفته اند به برجام برمیگردند اما تحریم های دوره برجامی و پسا برجامی را بر نخواهند داشت. دولت انقلابی سعی کرد یک دیپلماسی قدرتمندانه را به جای دیپلماسی سازشکارانه به کار ببرد و به اهدافی که رهبری جمهوری اسلامی ایران معین کرده اند یعنی برداشتن همه تحریم ها، راستی آزمایی و همچنین تعهد همه طرف های برجام به انجام تعهداتشان نائل ایند و ایران بتواند از مواهب برجام بهره مند شود. این دیپلماسی با مقاومت آمریکایی ها رو به رو شد. همپیمانان آنها یعنی اروپایی ها هم با واشنگتن همراه شدند. حتی پرونده اختلافات ایران با آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای هم دچار تغییر نشد و بارها شاهدیم که امریکا اشخاص و سازمان‌ها و تشکیلاتی در درون و بیرون از ایران را در چارچوب پرونده هسته ای تحریم می‌کنند. بسیاری از تحلیل گران به واسطه اثر برجام به عنوان یک مفهوم در سیاست خارجی برای حفظ وضع موجود و نترکیدن دمل چرکینی که در بازار ارز و اقتصاد وجود دارد سعی می کنند با گذاشتن آب یخ بر کبودی برجام اندکی التهابات را پایین آورند و تلاش کنند این پیکره مرده را در زیر پوستی نازک حفظ کنند.

مطهرنیا در مورد اینکه دولت رئیسی و دیپلمات های انقلابی کماکان در مقابل پذیرش برجام گارد دارند یا انعطاف به خرج می‌دهند توضیح داد: ایران عربستان سعودی را که یکی از دشمنان جمهوری اسلامی ایران و ارزش های حاکم بر تهران می‌دانست، با میانجیگری چین و بر اثر انعطافی که از خود نشان داد با عربستان وارد مذاکره و رد و بدل کردن سفیر می‌شود. ریاض این مسائل را بررسی می‌کند و می داند که فشار های موجود بر ایران باعث شده که وارد مذاکره با عربستانی شود که امروزه نخبگان آن با تلاویو روابط اشکار دارند. `این مسائل از سوی پایتخت های غربی و عربی هم تحلیل می‌شود تا ببینند ایا ایران در واضع خود برای همکاری با کشورهای همسایه اقدام عملی انجام می دهد یا نه. ما مجبور هستیم تا برای عبور از کوه سخت تحریم ها راهی بیابیم. اما تحلیل گران غربی این موضوع را می بینند که ایران نزدیکی به عربستان را از این جهت انجام داده تا فشارهای جهانی و منطقه ای را از روی خود کم کند.